Ponzifraude of een Ponzi Schema is een methode om mensen op te lichten door een belegging aan te bieden waarbij de uitbetaalde gelden (deels) worden gefinancierd uit de inleg van nieuwe klanten. Vaak biedt de oplichter daarbij een rendement aan dat niet in verhouding staat tot het voorgespiegelde risico.
Ponzifraude is vernoemd naar Charles Ponzi, een Amerikaanse gelukszoeker van Italiaanse afkomst.
Met ponzifraude wordt de schijn gewekt van een zeer succesvolle belegging, waardoor steeds meer gegadigden worden aangetrokken: deelnemers wordt verzocht hun bijdrage in te leggen, waarbij hen ook hoge rendementen worden voorgespiegeld. In werkelijkheid wordt het ingelegde geld helemaal niet gebruikt om in productieve activiteiten te investeren. Vaak wordt beweerd dat men een revolutionaire beleggingsmethode heeft gevonden. De rendementen lijken aanvankelijk ook te worden gehaald en uitgekeerd, waarna meer mensen zich inschrijven. Ook hierbij worden echter de uitkeringen betaald met de bijdragen van nieuwkomers.
Ponzifraude vertoont sterke overeenkomsten met piramidespelen al zijn er enkele verschillen: bij ponzifraude zijn het niet de bestaande deelnemers die nieuwe deelnemers moeten zoeken, maar doen de organisatoren dit. Deelnemers krijgen geen uitkering afhankelijk van het aantal nieuwelingen dat ze binnenbrengen, maar afhankelijk van de tijdsduur en de grootte van de inleg. Dit maakt het ook makkelijk om de constructie te “vermommen” als een beleggingsproduct. Een geval van ponzifraude zal in stand blijven zolang de nieuwkomers genoeg inleggen om de zogenaamde “winsten” uit te betalen.
Het zou er zo uit kunnen zien: A start een ponzifraudeschema en belooft een rendement van 50% per maand. B en C schrijven ieder voor 1000 in; (A heeft nu 2000)
Maand 1: A betaalt B en C hun inleg plus rendement uit. (A heeft nu -1000)
Maand 2: B en C vertellen aan anderen dat ze zoveel hebben verdiend via A. Hierdoor schrijven D, E, F, G en H zich in en brengen 5000 in; (A heeft nu 4000)
Maand 3: Ook D t/m H zijn enthousiast waardoor I t/m Z zich inschrijven voor een totaal van 18000. D t/m H krijgen in totaal 7500. (A heeft nu 14500).
Maand 4: I t/m Z zijn ook wel enthousiast maar er is niemand meer over die het vertrouwt en nog niet ingeschreven is. A vindt dus geen geïnteresseerden meer en verdwijnt met zijn winst, I t/m Z zijn hun geld kwijt.
Hoewel ponzifraude van tevoren gearrangeerd kan zijn, is het ook mogelijk en komt het zelfs vaak voor dat goedbedoelde investeringsplannen verworden tot ponzifraudes. Vaak zijn hoge kosten of tegenvallend rendement de oorzaak, waardoor de transactie onvoldoende opbrengsten genereert om de investeerders te betalen. De organisator raakt in het nauw en besluit als ‘noodoplossing’ het geld van nieuwe investeerders aan te wenden voor betaling van de kosten of rendementen. Wanneer hij makkelijk geld uit de markt kan trekken bestaat de kans dat hij het nogmaals probeert, en na verloop van tijd houdt de transactie zich nauwelijks meer bezig met nieuwe investeringen, maar worden uitkeringen betaald met inleggen van nieuwkomers. Het oorspronkelijk bonafide investeringsplan is nu verworden tot een ponzischema.
Omdat in dit voorbeeld “de baat voor de kost uit gaat”, zal de organisator de beloofde rendementen makkelijk kunnen betalen en er zelf een flink bedrag aan overhouden. Dit blijft goed gaan tot er op een bepaald moment te weinig deelnemers bijkomen. Ook hier zal de constructie instorten en blijven veel deelnemers met een verlies achter.
Ponzifraude lijkt op een piramidespel maar houdt langer stand omdat er minder nieuwe deelnemers vereist zijn. Bernard Madoffs ponzifraude hield bijvoorbeeld bijna 30 jaar stand omdat hij een goed maar niet excessief rendement bood. De markt wordt dus minder snel “leeggevist”. Ponzifraudeschema’s worden soms abusievelijk ook piramidespelen genoemd.
Het willens en wetens deelnemen aan een ponzifraude, zelfs tijdens de laatste deelname ronde van de fraude, kan vervolging (Het is strafbaar) door het OM tot gevolg hebben.
Bron Wikipedia.nl
