Multi-level marketing (MLM), ook wel bekend als netwerkmarketing, is een zakenmodel waarbij producten of diensten worden verkocht via een gelaagd systeem van vertegenwoordigers of distributeurs. Dit systeem omvat verschillende niveaus of levels, waarbij hogere niveaus worden bereikt op basis van de gerealiseerde omzet. Deelnemers kunnen hun omzet vergroten door producten te verkopen aan eindgebruikers en door nieuwe distributeurs aan te werven. Hierdoor ontstaat een gelaagd netwerk waarbij deelnemers commissies verdienen op basis van de verkoop van hun onderliggende distributeurs.
Een belangrijk kenmerk van MLM is dat de deelnemers freelancewerkers zijn en geen werknemers van het moederbedrijf. Dit betekent dat ze verantwoordelijk zijn voor hun eigen onderneming en dat de top van het bedrijf geen juridische verantwoordelijkheid draagt voor de lagere niveaus. MLM maakt gebruik van mond-tot-mondreclame om op een kostenefficiënte manier een groot distributienetwerk op te bouwen. Distributeurs verkopen vaak aan vrienden, kennissen en bekenden, waardoor er vaak meer vertrouwen is dan bij een reguliere winkelsituatie. Een uitdaging voor het moederbedrijf is dat er minder controle is over het verkoopproces.
Bij MLM betalen de distributeurs meestal inschrijfgeld, dat vaak in de vorm van een beginnerspakket wordt gekocht. Jaarlijks betalen ze ook een verlengingsbijdrage. Distributeurs moeten vaak investeren in promotiemateriaal, zoals folders en demonstratiemateriaal. Trainingen verzorgd door het moederbedrijf zijn meestal kosteloos, maar deelnemers kunnen wel bijdragen betalen voor door deelnemers georganiseerde cursussen en motivatiebijeenkomsten. Bovendien worden er vaak motiverende boeken, cassettebanden en cd’s verkocht door deelnemers uit hogere niveaus.
Hoewel MLM enigszins vergelijkbaar zijn met piramidespelen, is er een belangrijk onderscheid. In een piramidespel ligt de nadruk op het werven van nieuwe leden en is het verdienmodel afhankelijk van de inleg van nieuwe deelnemers. Bij MLM ligt de focus op de verkoop van producten of diensten aan eindgebruikers. Deelnemers verdienen commissies op basis van hun eigen verkoop en de verkoop van hun onderliggende distributeurs. Een MLM-bedrijf moet kunnen aantonen dat de kosten die ze in rekening brengen aan deelnemers redelijk zijn en dat de nadruk ligt op de verkoop van producten.
Ondanks het onderscheid tussen legitieme MLM-bedrijven en piramidespelen, is MLM niet zonder kritiek. Er zijn gevallen waarbij de nadruk ligt op het snel rijk worden en weinig inspanning hoeven te leveren, wat vaak leidt tot teleurstelling bij deelnemers. Veel deelnemers verdienen weinig of zelfs niets, terwijl ze wel kosten maken. Kritiek richt zich ook op dure producten, onterechte gezondheidsclaims en verplichte cursussen die distributeurs moeten volgen. Transparantie over inkomsten en kosten binnen MLM is soms ook een zorgpunt.
In vergelijking met het starten van een traditionele onderneming kan het starten in MLM minder initiële investering vereisen. Echter, het behalen van winst in MLM is vaak onzeker en de meeste deelnemers bereiken hun break-even punt nooit. MLM-deelnemers opereren als zelfstandige ondernemers, wat betekent dat ze verantwoordelijk zijn voor hun eigen verzekeringen, vakanties en pensioenopbouw. In loondienst hebben werknemers vaak meer zekerheden en voordelen.
Hoewel MLM zijn eigen uitdagingen en controverses heeft, is het belangrijk om individuele bedrijven en hun specifieke compensatieplannen zorgvuldig te evalueren voordat je deelneemt. Het begrijpen van de verkoopstructuur, producten en verdienpotentieel kan helpen om weloverwogen beslissingen te nemen.
